Ken je dat? Je voelt je rot omdat er onzekerheid in je leven is. Of je hebt verdriet of bent angstig voor iets. Dat zijn nare gevoelens die je het liefst niet hebt. Soms is er een duidelijke oorzaak voor dat rot gevoel. Je bent ziek, je bent ontslagen, je financiële toekomst ziet er ineens niet meer zo rooskleurig uit of je ziet erg tegen een gesprek op. Soms is er ook geen duidelijke oorzaak maar voel je je toch niet zo prettig of je bent zomaar somber. Wat doe jij met deze minder leuke gevoelens? Negeren, wegstoppen of ervaren?
Doe die la maar dicht!
Als we praten over onze angst, ons verdriet of als we laten merken dat we een beetje somber zijn, dan krijgen we vaak van onze omgeving een advies of een oppepper te horen. ‘Misschien valt het allemaal wel mee’, ‘je moet niet zo zwart kijken’ of erger, ‘je moet vooral positief blijven denken anders wordt je depressief hoor’.
Hoe komt het eigenlijk dat we ons niet beter gaan voelen van dit soort adviezen of goede raad? En waarom geven we massaal dit soort ‘goede raad’ aan mensen? Waarom willen we minder leuke gevoelens zo graag wegpoetsen?
Ik moet zeggen dat ik mezelf ook wel eens heb betrapt op zo’n uitspraak.
De reden dat we dit soort uitspraken doen is eigenlijk dat we het moeilijk vinden om met pijn en lijden om te gaan. Zowel pijn en lijden van onszelf als van de ander. Het liefst willen we zo snel mogelijk een oplossing voor pijn en lijden. Stop het maar diep weg en doe de la dicht, dat zit het veilig opgeborgen en kunnen we verder met ons leven. Helaas werkt het niet zo simpel als we zouden willen. Pijn en lijden is al zo oud als de wereld en toch willen we het niet ervaren. Het is net als die bal die we onder water willen duwen. Zodra je de bal loslaat komt hij even hard weer naar boven gesprongen. Zo werkt het ook met de pijnlijke gevoelens die we weg willen stoppen in een la. Vroeg of laat is de la een keer overvol en kan er niets meer bij. Alle pijn komt dan uit de la en de la wil niet meer dicht.
Of juist open!
Tja, zul je zeggen, het is toch logisch dat je die gevoelens niet wilt ervaren en dat je er zo snel mogelijk vanaf wil?
Natuurlijk willen we ons liever goed voelen en willen we zo snel mogelijk af van die nare gevoelens. Maar heel hard roepen dat je maar aan iets leuks moet gaan denken helpt niet om van die vervelende gevoelens af te komen, in tegendeel, ze blijven zelfs langer hangen.
Onze maatschappij is gericht op geluk vinden, je goed voelen en presteren. De nadruk ligt op positiviteit, leuke dingen doen en eigen regie. De sociale media zit bol van de ‘geluks-quotes’. Helaas is het zo dat de maatschappij en ons leven niet zo maakbaar is als we elkaar willen doen geloven. Dingen overkomen je soms gewoon en het leven is nu eenmaal niet altijd even leuk. Je hebt niet overal invloed op en je kunt het leven niet altijd naar je hand zetten.
Roze olifant
In de Acceptance and Commitment Therapy (ACT) leer je dat je de gevoelens en emoties die je hebt juist niet moet wegstoppen. Wat? Niet wegstoppen? Dat willen we toch juist wel?
Ken je dat voorbeeld van die roze olifant? Je mag niet aan een roze olifant denken is de opdracht. En wat doen we? Juist, als je er niet aan mag denken doe je dat dus wel, tot vervelends toe. Een simpel voorbeeld van hoe het werkt met gedachten. Je nare gedachten en gevoelens komen, of je het nu wil of niet. Je kunt er heel erg mee bezig zijn, ze hard wegduwen, proberen aan wat anders te denken of ze bestrijden met positieve gedachten. Soms werkt dat voor even. Helaas werkt het niet op de langere termijn en je blijft hangen in de vervelende gevoelens. Ze zijn net als die roze olifant, ze komen steeds terug en blijven je lastig vallen.
Wat werkt wel?
Je gedachten, gevoelens en emoties zijn er gewoon en blijven komen. Je hoeft ze niet te controleren, weg te duwen of te pareren met positieve gedachten. Je hoeft er ook niet helemaal in op te gaan. Ze mogen er gewoon zijn, ze mogen een tijdje blijven en weer weg gaan. Zie het als wolken die voorbij komen drijven of golven die blijven aanspoelen op het strand. Ze komen, gaan voorbij of trekken zich weer terug. Je hoeft niet overdreven veel aandacht te besteden aan je vervelende gevoelens, maar je hoeft ze ook niet te negeren. Laat ze voor wat ze zijn, kijk er naar, erken dat je je naar voelt en je zult merken dat de lading er wat meer af gaat.
Metafoor van de rivier
Een mooie metafoor die je op zo’n moment kunt gebruiken is die van het blad op de rivier.
Je zit langs de rivier en ziet de stroom van het water langs je gaan. Het water kabbelt langs de oever, over rotsen en langs takken die in het water hangen. Het water stroomt, je kunt het niet tegen houden. Dan valt er een blad van de boom in het water en het wordt meegevoerd door de stroom. Dan komt er nog een blad, en nog één.
Al jouw negatieve gedachten, je nare gevoelens en je emoties kun je aan zo’n langsdrijvend blad meegeven. Visualiseer dat je de negatieve gedachte op het blad legt en dat het wegdrijft. Je kijkt het na en ziet het steeds kleiner worden tot het uit je gezichtsveld is. Doe dat ook met de volgende emotie, met een vervelend gevoel. Kijk naar al die bladeren met al die gevoelens, je ziet ze, erkent ze en merkt dat ze op een gegeven moment van je afdrijven en weggaan.
Zo werkt het met de pijn die je ervaart ook. Kun je erbij blijven? Kun je het ervaren, erkennen dat het er is en vervolgens weer loslaten? Ben je bereid om het eens te proberen?